De Hippische Sportpsychologie op HippoCampus

Zoals al eerder in andere topsporten, heeft sinds enkele jaren de sportpsychologie ook ingang gevonden in de hippische sport, waar men zich voornamelijk bezig houdt met de mentale begeleiding van topsporters. Echter kan de psychologie van ruiter en paard ook aan de basis ingang vinden en het leer- en trainingsproces van ruiter en paard bevorderen. Thema’s zijn: de driehoekssituatie trainer-ruiter-paard, de randvoorwaarden voor optimale leer- en trainingsprocessen, de motivatie van ruiter en paard en de psychomotorische aspecten van de vaardigheid paardrijden.

Omdat wij mensen oorspronkelijk niet er voor gemaakt zijn te kunnen paardrijden en paarden niet gemaakt zijn om mensen op hun rug te dragen, is het niet verwonderlijk, dat een aantal vaardigheden nieuw in het systeem geprogrammeerd moeten worden. Dit programmeerproces loopt dan ook nog gevarieerd bij verschillende personen en dieren want elke leerling beschikt over verschillende basisvaardigheden en al voorgeprogrammeerde systemen. Deze vaardigheden kunnen op het coördinatie -, denk-, gevoels-, of bewegingsniveau liggen, voor een gedeelte kan een leerling over deze vaardigheden beschikken maar voor een ander gedeelte moet hij of zij deze met inzet ontwikkelen.

De kennis over deze vaardigheden en leerprocessen kan het verbeteren van de prestatie efficiënter maken, frustraties voorkomen, de harmonie tussen ruiter en paard verbeteren en bewust en plezierig omgaan met het ontwikkelingsproces mogelijk maken. Van elke “ojee” komt weer een “oké”. Dat betekent dat in een soortgelijk proces meestal eerst een crisis moet optreden voordat grenzen verlegd kunnen worden. Dit is normaal en hoort bij zo’n proces. Herken je het belang van de moeilijkheden die je op je paard krijgt en leer je daar op een positieve manier mee omgaan, dan wordt paardrijden een aangename en plezierige bezigheid voor ruiter, paard en instructeur.

Wat doet de Hippische Sport Psychologie

Het is inmiddels al lang bekend, dat elke sport niet alleen lichamelijke aandelen heeft, maar het succes in het hoofd begint.

Daarom heeft in de laatste jaren de Psychologie steeds meer ingang in verschillende sporten gevonden. In de Paardensport is deze ontwikkeling iets langzamer van stapel gelopen, maar ook hier begint men zich te realiseren, dat een groot gedeelte van de processen, die bij en tuissen Paard en Mens aflopen "tussen de oren" plaatsvinden.

In de Hippische Sportpsychologie wordt gebruik gemaakt van de kennis en technieken uit de psychologie van
mens, paard en hun leerprocessen, om de hippisch training te bevorderen.

Niet alleen voor de topsport

Zoals al eerder in andere taken van de topsport heeft in de laatste jaren de sport-psychologie ook ingang gevonden in de hippische sport, waar men zich bezig houdt met de mentale begeleiding van topsporters.
Bij het paardrijden wordt in de trainingsproces ook rekening gehouden met de driehoek trainer/ruiter/paard en de relatie die de drie met elkaar hebben.

Maar niet alleen in de topsport kan de visie van de hippische sportpsychologie veel opleveren. Juist binnen de leerproces van ruiter en paard en de dialoog tussen beiden kan deze wetenschappelijke aanpak veel bieden voor vergroting van de kennis en een betere individuele ontwikkeling van techniek en gevoel. De hippisch Sportpsychologie kan namelijk rekening houden met individuele

Thema’s uit de hippische sport psychologie zijn:

·         de communicatie trainer/ruiter en ruiter/paard.
·         mentaal trainen,
·         randvoorwaarden voor een optimale training,
·         het trainingsproces zelf,
·         motivatie van ruiter en paard,
·         toepassing van trainingstechnieken op maat gemaakt voor de specifieke combinatie,
·         wedstrijdvoorbereiding en begeleiding enz
·         angst en spanningsbegeleiding

En - wat heb ik er aan?
De hippische sportpsychologie beoogt de opleiding en de training van paard en ruiter effectiever en doeltreffender te laten worden door gebruik van psychologische kennis van de leerprocessen van mens en paard en hun onderlinge samenwerking . Zoals bij andere sporten kan de psychomotore, uitermate complexe taak paardrijden beter over gedragen en met meer plezier voor ruiter en paard uitgeoefend worden indien met een aantal principes rekening gehouden wordt en gebruik gemaakt wordt van aangereikte handvaten. Iets wat toptrainers trouwens al lang doen, en wat in andere eveneens olympische sporten al lang de gewoonte is. Houding, Communicatie, Lichaamsschema en Trainingsleer alsmede begeleiding bij wedstrijdopbouw en wedstrijdstress en angst zijn mogelijke thema’s waarin wij hulp en ondersteuning kunnen bieden.

Kan je ruitergevoel leren?
Controle over het eigenlichaam en zijn bewegingen

De psychomotoriek biedt handvaten en hupmiddelen voor instructeurs om het leerproces van de ruiter beter en vooral zonder misverstanden te laten verlopen. Op deze manier kan het ruitergevoel individueel worden getraint. Hierbij hoort het werken met het houten paard, oefenen van de psychomotoriek d.m.v. een aantal simple, maar doeltreffende toestellen (evenwichtsplank, trampoline, zitbal.....). Ht i geen toeval, dat balletdansers veel uren voor de spiegel staan om hun in hun midden te stabiliseren en hun armen en benen daaromheen onafhankelijk te kunnen aansturen. In feite wordt van de ruiter een soortgelijke psychomotore presatatie (fijne motoriek) geeist als ook de baletdanser moet leren. Ook moet de symmetrie op een soortgelijke manier hersteld worden. Zo leert de ruiter zijn eigen lichaam op een fijne manier te besturen, waardoor hij midden boven de zwartepunt van het paard kan blijfen en geen bewegings"ruis"ontwikkelt, die het paard in zijn eigen bewegingsplanning hindert.

Ondersteunen van het paard

Kan hij zij eigen lichaam besturen, is hij ook pas instaat om met het paard in een bewegingsdialoog te treden, en met het paard samen bewegingsrtaken (b.v. voltes rijden, appuyeren, ....) op te lossen. Pas dan, als de eigen bestuuring functioneert kan hij ook met het paard in een bewegingsdialoog komen en met het paard communiceren en zich ook opentelleln voor wat het paard hem vertelt.

Eigen wetenschappelijke achtergrond, ervaring als ruiter en instructeur

Ulrike Thiel heeft ruim 10 jaar toegepast wetenschappelijk onderzoek gedaan naar menselijke leerprocessen en naar effectieve manieren om het leerproces te bevorderen. Verder heeft ze meedrere opleidingen als sportlerares gevolgt (schilerares, instructeur rijden, voltigeren...) en is ze ook gediplomeerd sportinsgructeur (Oostenrijks Ministerie van Onderwijs). In haar eigen ruitercarriere werd ze regelmatig geconfronteerd met leermethodes die een goed leerproces eerder in de weg stonden dan bevorderden. Vanuit haar beroepsmatige achtergrond besloot ze zich nader te verdiepen in het leerproces van het paardrijden en de psychomotoriek van ruiter en paard.

Er zijn veel misverstanden

Ze concludeerde, dat veel ruiters gewoon opgroeiden met misverstanden. Soms stopten ze heel erg veel energie en tijd in het rijden, maar raakten toch gefrustreerd doordat ze weinig vooruitgang boekten en veel problemen tegekwamen. Vanuit haar eigen ervaring en vanuit haar functie als psychotherapeut kon ULrike zich goed verplaatsen in deze gefrustreerde ruiters, maar ook de problematiek van de paarden die hierbij betrokken waren.

Individueel leren zonder misverstanden

Ulrike besloot daarom een doelgerichte, effectieve vorm van instructie te ontwikkelen, waarbij misverstanden en frustraties bij het paardrijden voorkomen konden worden. De klassieke rijkunst met zijn beproefde wetten ensystematiek voor het bewegen samen met het paard leverde de basis. De sportwetenschappen de nodige technische ondersteuning en de Equitherapie en theorie van Feldenkrais brachten psychologische diepgang.

Zich in het paard verplaatsen

Ulrike probeerd haar leerlingen veel bergrip ervoor mee te geven wat in het paard gebeurt en hoe de bewegingsdialoog door hun viervoetige partners beleefd wordt. Een aantal oefeningen kunnen helpen het lichaamsgevoel te verbeteren en het open staan voor wat vanuiit het eigen lichaam en van het paard afkomt te bevorderen. Zo kan meer harmonie in de beweging ontstaan.

Voor de ruiter helpt de sportpsychologische aanpak om de besturing van zin eigen lichaam en zijn ruitergevoel doelmatig te kunnnen verbeteren. Denken, voelen en doen kunnen geïntegreerd worden.

Psychomotoriek voor ruiters, instructeurs en trainers
HippoCampus wil helpen beginnende maar ook gevorderde ruiters en instructeurs met een effectieve methode kennis te laten maken, om de basis van het samenspel van technische vaardigheden, begrip en gevoel gemakkelijk en zonder misverstanden te krijgen, aandachtspunten bij te spijkeren en tot een beter begrip en wat handvaten te kunnen komen hoe je je paard tot je "danspartner” kan maken.

Zie voor verwante onderwerpen:

Onze Hippische Filosofie
Onafhankelijke Zit
Werken aan de longe
Werken aan de onafhankelijke zit
Hoe bereik je Harmonie met het paard
Wat kan de Hippische Sportpsychologie bijdragen tot beter rijden?
Workshop klassiek rijden, is dat nog van deze tijd?
Toepassing van Sportpsychologie voor ruiters en instructeurs
Leren longeren vanuit de klassieke leer en het leerproces van paard en ruiter
Begeleiding van combinaties